Vitaminler, vücut tarafından yeterli miktarlarda sentezlenemeyen veya üretilemeyen ve dolayısıyla besinlerden veya takviye edici gıdalardan sağlanması gereken bileşiklerdir.
Vitaminler, vücut tarafından yeterli miktarlarda sentezlenemeyen veya üretilemeyen ve dolayısıyla besinlerden veya takviye edici gıdalardan sağlanması gereken bileşiklerdir. Yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler olarak iki ana sınıfa ayrılmış olan 14 temel bileşiği içerir [1, 2].
1. Yağda Çözünen Vitaminler
a.) Vitamin A (Retinol)
b.) Vitamin D (Kolikalsiferol)
c.) Vitamin E (Tokoferol)
d.) Vitamin K
2. Suda Çözünen Vitaminler;
a.) Vitamin B1 (Tiamin)
b.) Vitamin B2 (Riboflavin)
c.) Vitamin B3 (Niasin)
d.) Vitamin B5 (Pantotenik Asit)
e.) Vitamin B6 (Pridoksin)
f.) Vitamin B7 (Biyotin)
g.) Vitamin B9 (Folat)
h.) Vitamin B12 (Kobalamin)
i.) Vitamin C (Askorbik Asit) [2]
Yağda çözünen vitaminler, alifatik ve aromatik yan zincirler bakımından zengindir. Lipofilik, hidrofobik yapılarından dolayı sadece lipitlerde ve yağlarda çözünürler. Birincil olarak non-polar yapıdadırlar ve daha az hidroksil grupları vardır. Genellikle lipofilik yapılarından dolayı kanda lipoproteinler aracılığı ile yani şilomikronlar vasıtasıyla taşınmaları gerekir. Yağda çözünen vitaminler besinlerdeki lipitler ile birlikte bağırsaklardan emilir [2, 3]
Yağda çözünen vitaminlerin aksine, suda çözünen vitaminlerin yapılarında daha fazla hidroksil ve nitrojen bulunmakta, bu da onların daha fazla hidrojen bağı oluşturmalarına ve doğada polar olmalarına olanak sağlamaktadır. Bu nedenle suda çözünen vitaminler suda çözünürler. Bitki ve mikroorganizmalar tarafında sentezlenirler. Hayvanlar, doku ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda çoğu zaman senteleyemezler. Memeli canlılarda depo edilme düzeyleri çok düşüktür. Bu sebeple sürekli besinin sıvı ve gastrointestinal kanaldaki mikrooganizmalar tarafından temin edilmeleri gerekir. Kompleks yapısından dolayı B12 Vitamini dışında suda çözünen vitaminler genellikle fazla olduğunda vücuttan idrarla atılır [2, 3].
Bununla birlikte, yağda çözünen vitaminler fazla miktarda olduğunda genellikle yağlı dokularda ve karaciğerde depolanır ve bu nedenle fazla alındığında zarar verebilir [2].
Hem yağda hem de suda çözünen vitaminler, yaşamsal reaksiyonları yönetmede önemli işlevlere sahiptir ve koenzimler, antioksidanlar ve hormonlar için öncül olarak hareket ederek vücudun metabolizmasını sürdürme işlevine sahiptirler [2].
[1] Bingöl, G. 1997. Vitaminler ve Enzimler. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları Ders Kitabı Serisi No:46 file:///C:/Users/Asl%C4%B1/Downloads/Vitaminler%20ve%20Enzimler.pdf
[2] Rodela, M. 2020. Biochemistry of Vitamins. 1-26. https://www.researchgate.net/publication/342644243_Biochemistry_of_Vitamins
[3]https://biyokimya.vet/documents/biyokimya/Vitaminler_ve_Koenzim_Fonksiyonlari.pdf
